آشنایی با گزارش مطالعات ژئوتکنیک

امروزه انجام مطالعات و بررسی‌های ژئوتکنیکی برای هر سازه‌ای یک اصل علمی و پذیرفته شده است.

اساس طراحی ژئوتکنیکی هر سازه به اطلاعات ژئوتکنیکی همان سازه بستگی دارد و در این میان نقش مقاومت مجاز، ضرایب نشست، ضریب ارتجاعی و پارامترهای لرزه‌ای خاک بر کسی پوشیده نیست. دستیابی به اطلاعات مزبور جز با بررسی‌های ژئوتکنیکی امکان پذیر نیست.
متأسفانه در کشور ما فقط در برخی از استان‌های معدود و انگشت شمار، بررسیهای ژئوتکنیکی بصورت محدود در ساختمان‌های بیش از چهار طبقه انجام می‌شود. درساختمان‌های کمتر از چهار طبقه نیز معمولاً بررسی‌های ژئوتکنیکی انجام نمی‌شود.

به دلایل بسیار مطالعات ژئوتکنیکی در تمامی سازه‌ها ضروری است از جمله:

کاربرد دانش ژئوتکنیک هرگز به تعداد طبقات و نوع ساختمان بستگی ندارد. هرگاه تنشی به زمین وارد شود ساختگاه باید از نظر مقاومت و نشست بررسی گردد اگرچه سازه سبک، کم طبقه و یا کم اهمیت باشد.
به کرات مهندسان محاسب، سازه‌ای را به دلیل کم طبقه بودن با فرض مقاومت خاک بالا طراحی نموده‌اند در حالیکه با هوشیاری ناظر ساختمان و پس از بررسی‌های ژئوتکنیکی معلوم گردیده مقاومت مجاز زمین به دلیل وجود لایه‌های خاک ضعیف و نشست‌پذیر بمراتب کمتر بوده ‌است.
سازه‌های بسیاری بر اساس مقاومت مجاز خاک فرضی! محاسبه و اجرا گردیده ولی پس از نشست ساختمان مشخص شده که در زیر پی، لایه ضعیف و یا نشست‌پذیر خاک بوده‌ است. کوی پردیس باغمیشه یا سازه‌های متعدد یک یا دو طبقه‌ی کوی افسران تبریز بر روی لایه‌ای از خاکریزی به عمق حداقل 20 متر احداث گردیده‌اند! و یا اجرای باند شمالی اتوبان زینبیه تبریز ـ میانه بر روی خاکریزی ناشناخته به هنگام ساخت و به ضخامتی بیش از 5 متر سبب بروز مشکلات در سالیان متعدد و اتلاف هزینه‌های ملی شد!

ادبیات فنی و تجربیات عملی در زمینه ژئوتکنیک موید این حقیقت است که نمی‌توان بر اساس مشخصات ژئوتکنیکی یک پلاک در مورد پلاک دیگر قضاوت نمود و ای بسا وجود حفره زیرزمینی، خاکریز و یا مسائل دیگر سبب تغییر رفتار ساختگاه شود.
انجام مطالعات ژئوتکنیکی برای تمام سازه‌ها ضرورت دارد لکن بر اساس مساحت زیربنا و تعداد طبقات و اهمیت پروژه باید به حجم تحقیقات ژئوتکنیک افزوده شود. شاید در پروژه‌ای با طبقات و زیربنای کم مانند یک خانه مسکونی کم طبقه با حفاری اندک، چند آزمایش SPT و مختصر گزارش ژئوتکنیک بتوان به نتیجه مورد نظر دست یافت در حالی‌که در یک سازه بلند به یک گزارش کامل و جامع با حفاری‌های عمیق و آزمایش‌های متنوع و متناسب با نوع زمین و محاسبات دقیق نیاز است.
هر سازه‌ای برای حصول شرایط سلامت کامل در زمان ساخت و بهره‌برداری، نیاز دارد تا مشخصات ژئوتکنیکی ساختگاه آن توسط کارشناس ژئوتکنیک یا مشاور ژئوتکنیک دارای صلاحیت، مشخص و تأیید شود. این امر از اتلاف سرمایه‌های ملی جلوگیری نموده و خطر جانی و مالی ناشی از ضعف عوامل شناسایی نشده ژئوتکنیکی را به حداقل می‌رساند و نقش عمده‌ای در فرآیند مقاوم‌سازی ساختمان‌ها ایفا خواهد نمود.

نتیجه این بررسی ها در قالب یک دفترچه گزارش مطالعات ژئوتکنیک ارائه می گردد.

فایل پاورپوینتی حاوی 50 اسلاید و حجم 3.5 مگابایت که به همت یکی از دوستان تهیه گشته، به بررسی کامل گزارشات ژئوتکنیک پرداخته است. در این مجموعه با یک نمونه لوگ حفاری نیز اشنا می شویم.

انیمیشن روشهای بهسازی و نیلینگ خاک

بسیاری از دانشجویان و حتی مهندسین تا به امروز موفق به دیدن انواع روشهای بهسازی خاک نشده اند. همجنین نیلینگ خاک نیز برای برخی از مهندسین و دانشجویان امری مبهم است. در این بخش قصد داریم شما را با انواع روشهای بهسازی خاک و همچنین روش نیلینگ خاک ؛ آشنا سازیم. در این قسمت شما عزیزان میتوانید از لینک زیر انیمیشن هایی را در این زمینه دانلود نمایید. در این انیمیشن ها مراحل کار بصورت کاملاً روشن به تصویر کشیده شده است. مطمئن باشید دیدن این انیمیشن ها خالی از لطف نخواهد بود.
دانلود انیمیشن روشهای بهسازی خاک
دانلود انیمیشن روش نیلینگ خاک

زلزله های 100 سال اخیر

طی 100 سال اخیر، زلزله‌ در مناطق مختلف جهان، جان صدها هزار نفر را گرفته و
پیشرفت‌هایى که بشر در زمینه زلزله شناسى کسب کرده، به میزان ناچیزى از شمار
قربانیان این فاجعه طبیعى کاسته است پایگاه اینترنتى بخش فارسى بی.بی.سى
تاریخچه‌اى از زلزله‌هاى یکصد سال اخیر جهان ارائه کرده که با استناد به گزارش
این پایگاه، روزشمارى از آن را مى‌آوریم.

زلزله در ایران
بزرگترین زمین‌لرزه یک‌صد سال اخیر ایران، زلزله استان گیلان بوده که ۲۱ ژوئن
۱۹۹۱ برابر با ۳۱ خرداد ۱۳۶۹ روى داد و در اثر آن حدود ۴۰ هزار نفر کشته شدند.
در زلزله بم نیز که ۲۶ دسامبر ۲۰۰۳ برابر ۵ دى ۱۳۸۲ روى داد نزدیک به ۳۰ هزار
نفر کشته شدند. در این زمین لرزه همچنین تقریبا تمام ارگ تاریخى بم ویران شد.
در زمین‌لرزه ۲۲ فوریه ۲۰۰۵ برابر با ۳ اسفند ۱۳۸۳ نیز که به بزرگى ۴/۶ درجه به
مقیاس ریشتر در منطقه‌اى دور افتاده در نزدیکى شهر زرند در استان کرمان روى
داد، صدها نفر کشته‌شدند.
در ماه مى ۱۹۹۷ نیز بیش از هزار و ۶۰۰ نفر در بیرجند در شرق ایران در اثر وقوع
زلزله اى به بزرگى ۱/۷ درجه در مقیاس ریشتر، کشته شدند.
زمین لرزه طبس نیز که ماه سپامبر ۱۹۷۸ برابر با شهریور ۱۳۵۶ در شمال شرق ایران
روى داد، هزاران کشته بر جاى گذاشت.
زلزله سپتامبر ۱۹۶۲ در منطقه بوئین زهرا در نزدیکى قزوین در ایران بیش از ۲۰
هزار کشته داشت.

زلزله در جهان:
بزرگترین زمین‌لرزه در جهان، زلزله‌اى بود که در آبهاى اقیانوس هند روى داد و
سونامى یا تسونامى نام گرفت. در اثر این زمین‌لرزه که ۲۶ دسامبر ۲۰۰۴ برابر با
۵ دى ۱۳۸۳، به بزرگى ۹ درجه در مقیاس ریشتر روى داد، امواجى عظیم سواحل بسیارى
از کشورهاى آسیایى مجاور اقیانوس هند را درنوردید و به کشته شدن صدها هزار نفر
و ناپدید شدن افراد بسیارى انجامید.

زمین‌لرزه ۲۸ مارس ۲۰۰۵ که به بزرگى ۷/۸ درجه در مقیاس ریشتر سواحل جزیره نیاس
در اندونزى واقع در غرب سوماترا را لرزاند، حدود ۱۳۰۰ نفر کشته شدند.

۲۴ فوریه ۲۰۰۴: در اثر وقوع زمین لرزه در شهرهاى مدیترانه‌اى کشور مراکش، دست
کم ۵۰۰ نفر کشته شدند. الجزایر شاهد شدیدترین زلزله در بیش از دو دهه تاریخ خود
بود. وقوع زلزله در ۲۱ مه ۲۰۰۳ در این کشور ۲۰۰۰ کشته و بیش از ۸۰۰۰ مجروح بر
جاى گذاشت. ۱

مه ۲۰۰۳: در اثر زمین لرزه در منطقه جنوب شرق ترکیه، بیش از ۱۶۰ نفر از جمله ۸۳
کودک در یک خوابگاه کشته شدند.

۲۴ فوریه ۲۰۰۳: زمین لرزه در منطقه شین جیانگ در غرب چین به کشته شدن بیش از
۲۶۰ نفر و تخریب حدود ۱۰ هزار خانه منجر شد.

۳۱ اکتبر ۲۰۰۲: زلزله، تمامى شاگردان یک کلاس درس را در دهکده اى در جنوب
ایتالیا به کام مرگ فرستاد. در این زمین‌لرزه ساختمان مدرسه در اثر زلزله بر سر
کودکان فرو ریخت.

بزرگترین زمین‌لرزه هند نیز در ۲۶ ژانویه ۲۰۰۱ روى داد. این زمین‌لرزه‌ که به
بزرگى ۹/۷ درجه در مقیاس ریشتر بود، بخش اعظم ایالت گوجرات در شمال غرب هند را
نابود کرد و ۲۰ هزار کشته برجاى گذاشت. در اثر این زلزله، بیش از یک میلیون نفر
بى خانمان شدند. شهرهاى بوج و احمدآباد متحمل سنگین ترین خسارات ناشى از این
زلزله شدند. ۱۲

نوامبر ۱۹۹۹: در اثر وقوع زلزله اى به قدرت ۲/۷ در مقیاس ریشتر در شهر "دوچه"
در شمال غرب ترکیه، حدود ۴۰۰ نفر جان باختند.

۲۱سپتامبر ۱۹۹۹: زلزله اى به بزرگى ۶/۷ درجه در مقیاس ریشتر در تایوان رخ داد و
حدود دوهزار و ۵۰۰ نفر را به کام مرگ فرستاد. تمامى شهرهاى این جزیره در اثر
زلزله خسارت دیدند.

۱۷ اوت ۱۹۹۹: زلزله اى به بزرگى ۴/۷ درجه در مقیاس ریشتر شهرهاى "ازمیت" و
"استانبول" ترکیه را به لرزه درآورد و بیش از ۱۷ هزار کشته بر جاى گذاشت. ۳۰

مه ۱۹۹۸: وقوع زمین شدید در شمال افغانستان به کشته شدن بیش از چهار هزار نفر
منجر شد.

۲۷ مه ۱۹۹۵: جزیره دورافتاده ساخالین در روسیه صحنه وقوع یک زلزله شدید به
بزرگى ۵/۷ درجه در مقیاس ریشتر بود که یک هزار و ۹۸۹ روس در اثر آن کشته شدند.

۱۷ ژانویه ۱۹۹۵: زلزله در شهر کوبه ژاپن که کشورى زلزله‌خیز است و این امر در
آنجا امرى عادى محسوب مى‌شود به کشته شدن ۶ هزار و ۴۳۰ نفر منجر شد.

۳۰ سپتامبر سال ۱۹۹۳: در اثر وقوع زلزله در غرب و جنوب هند، حدود ۱۰ هزار نفر
کشته شدند.

۷ دسامبر ۱۹۸۸: زلزله اى به بزرگى ۹/۶ درجه در مقیاس ریشتر مناطق شمال غرب
جمهورى ارمنستان را به لزره درآورد و ۲۵ هزار کشته بر جاى گذاشت.

۱۹ سپتامبر ۱۹۸۵: مکزیکوسیتى، پایتخت مکزیک، شاهد زلزله اى شدیدى بود که
ساختمان ها را با خاک یکسان کرد و بیش از ۱۰ هزار کشته بر جاى گذاشت.

۲۸ ژوئیه ۱۹۷۶: در شهر تانگشان چین زلزله اى رخ داد که شهر را به ویرانه اى
تبدیل کرد و جان دست کم ۲۵۰ هزار نفر را گرفت.

۲۳ دسامبر ۱۹۷۲: در شهر "ماناگوآ"، پایتخت نیکاراگوئه زلزله اى به بزرگى ۵/۶
درجه در مقیاس ریشتر رخ داد و تا ۱۰ هزار نفر را به کام مرگ فرستاد. ساختمان
هاى بلندى که بدون رعایت اصول ایمنى ساخته شده و به راحتى فروریختند، عامل
فاجعه اى خوانده شد که آغازگر آن زلزله بود.

۳۱ مه ۱۹۷۰: زمین‌لرزه رشته‌کوه‌هاى "آند" در کشور پرو، باعث رانش زمین شد، شهر
یونگى را مدفون کرد و ۶۶ هزار را به کام مرگ فرستاد.

۲۶ ژوئیه ۱۹۶۳: زلزله اى به بزرگى ۹/۶ درجه در مقیاس ریشتر شهر "اسکوپیه"، مرکز
مقدونیه را به لرزه درآورد و یک هزار نفر را کشت.

۲۲ مه ۱۹۶۰: شدیدترین زلزله اى که تاکنون در جهان ثبت شده به بزرگى ۵/۹ درجه در
مقیاس ریشتر کشور شیلى را ویران کرد.

بزرگترین زمین‌لرزه یکصد سال اخیر ژاپن نیز اول سپتامبر ۱۹۲۳ در توکیو روى داد
و به کشته شدن ۱۴۲ هزار و ۸۰۰ نفر منجر شد.

۱۸ آوریل ۱۹۰۶: در سانفرانسیسکو، یک رشته زمین‌لرزه‌هاى شدید به وقوع پیوست که
تا یک دقیقه ادامه یافت. در پى وقوع این زمین لرزه، بین ۷۰۰ تا ۳۰۰۰ نفر یا در
اثر فرو ریختن ساختمان ها و یا بروز حریق کشته شدند.

آشنایی با انواع ساختمانها

1ـ ساختمانهای بتنی :
ساختمان بتنی ساختمانی است که برای اسکلت اصلی آن از بتن آرمه (سیمان، شن،ماسه
وفولادبصورت میلگردساده ویا آجدار) استفاده شده باشد. در ساختمانهای بتنی سقفها
بوسیله دالهای بتنی پوشیده می شود ، ویا از سقفهای تیرچه وبلوک ویا سایر سقفهای پیش
ساخته استفاده می گردد . وبرای دیوارهای جداکننده (پارتیشن ها) ممکن است از انواع
آجر مانند سفال تیغه ای ، آجر ماشینی سوراخ دار، آجر معمولی کوره ای ویا تیغه گچی
ویا چوب استفاده شده وممکن است از دیوار بتن آرمه هم استفاده شود درهر حال در این
نوع ساختمانها شاهتیرها وستونها از بتن آرمه (بتن مسلح) ساخته می شود .
۲ـ ساختمانهای فلزی :
در این نوع ساختمانها برای ساختن ستونها وپلها از پروفیلهای فولادی استفاده می شود
. در ایران معمولا" ستونها را از تیر آهن های I دوبل ویا بال پهن های تکی (آهنهای
هاش) استفاده می نمایندومعمولا" دوقطعه را بوسیله جوش به همدیگر متصل می نمایند.سقف
این نوع ساختمانها ممکن است تیرآهن وطاق ضربی باشد ویا از انواع سقفهای دیگر از
قبیل تیرچه بلوک و… استفاده گردد . برای پارتیشن ها می توان مانند ساختمانهای
بتونی از انواع آجر ویا قطعات گچی ویا چوب یا سفالهای تیغه ای استفاده نمود .درهر
حال جداکننده ها می باید از مصالح سبک انتخاب شوند . در بعضی از ممالک برخلاف مملکت
ما برای اتصال قطعات از جوش استفاده نکرده بلکه بیشتر از پیچ وپرچ استفاده می
نمایند وبرای ستونها می توان به جای تیرآهن از نبشی ویا ناودانی استفاده نمود .
۳ـ ساختمانهای آجری :
ساختمانهای کوچک که از چهار طبقه تجاوز نمی نماید می توان از این نوع ساختمان
استفاده نمود .اسکلت اصلی این نوع ساختمانها آجری بوده وبرای ساختن سقف ها در ایران
معمولا"از پروفیلهای I وآجر بصورت طاق ضربی استفاده می گردد . ویا از سقف تیرچه
وبلوک استفاده می شود . در این نوع ساختمانها برای مقابله با نیروهای جانبی مانند
زلزله باید حتما" از شناژهای روی کرسی چینی وزیر سقف ها استفاده شود .در ساختمانهای
آجری معمولا" دیوارهای حمال در طبقات مختلف روی هم قرار می گیرند واغلب پارتیشنها
نیز همین دیوارهای حمال می باشند . حداقل عرض دیوارهای حمال نباید از ۳۵ سانتی متر
کمتر باشد .
۴ ـ ساختمانهای خشتی وگلی :
این نوع ساختمانها در شهرها بعلت گرانی زمین کمتر ساخته می شود وبیشتر در روستاهای
دور که دسترسی به مصالح ساختمانی مشکل تر است مورد استفاده قرار می گیرد .
اسکلت اصلی این نوع ساختمانها از خشت خام وگل می باشد وتعداد طبقات آن از یک طبقه
تجاوز نمی کند ودرمقابل نیروهای جانبی مخصوصا" زلزله به هیچ وجه مقاومت نمی نمایند
. باید از ساختن این نوع ساختمانها مخصوصا"در مملکت ما که از مناطق زلزله خیز دنیا
می باشد جدا" جلوگیری بعمل آید .
بجز انواع فوق ساختمانهای دیگری مثل ساختمانهای چوبی وسنگی در مناطق جنگلی
وکوهستانی به سبب دسترسی به مصالح فوق مورد استفاده قرار می گیرند .